Immanuel Kant

Immanuel Kant (ur. 22 kwietnia 1724 w Królewcu, zm. 12 lutego 1804 tamże) – niemiecki filozof, profesor logiki i metafizyki na Uniwersytecie Albrechta w Królewcu. Jeden z najwybitniejszych reprezentantów oświecenia.

Kant zasłynął głównie jako epistemolog i etyk, dotykając też: * estetyki; * zagadnień zaliczanych do filozofii przyrody i nauki – w tym matematyki i fizyki; * filozofii polityki.

W tej pierwszej dziedzinie połączył wcześniejsze doktryny racjonalistyczne i empiryczne. Podobnie jak część racjonalistów i empirystów był krytyczny do w pełni realistycznego wyjaśniania obserwacji, przez co jest zaliczany do idealistów. Charakterystycznym elementem jego doktryny była transcendentalność – opinia, że podmiot jest poznawczym warunkiem przedmiotu. Przez to jego epistemologia jest znana jako idealizm transcendentalny lub krytyczny i kontrastowana z idealizmem subiektywnym niektórych empirystów jak poprzedzający go George Berkeley. Część poglądów Kanta odróżnia go też od innych empirystów: * spekulował o rzeczywistości niedostępnej zmysłom, konkretniej o rzeczach samych w sobie, które nazwał noumenami, a także o Bogu; * wierzył w możliwość wiedzy ''a priori'', także wykraczającej poza samą logikę.

Z drugiej strony Kant był też krytyczny do klasycznej metafizyki, np. dotychczasowych prób dowodzenia istnienia Boga jak te u tomistów i G.W. Leibniza. Pod tym względem kantyzm czerpie z empiryzmu; jest też znany jako filozofia krytyczna.

Królewiecki filozof to także twórca deontologii – jednego z głównych kierunków etyki obok etyki cnót i konsekwencjalizmu; etyka Kantowska jest kontrastowana zwłaszcza z utylitaryzmem.

Kant otwiera poczet klasycznych idealistów niemieckich; do kantyzmu odwoływały się też neokantyzm (kontynuacja), fenomenologia (rewizja) oraz pozytywizm logiczny (opozycja). Z tego ostatniego wywodzi się bliższy Kantowi popperyzm znany też jako krytyczny racjonalizm. Kantyzm wywarł też wpływ na szkoły i kierunki, z którymi kontrastował; tomizm to system filozoficzny oparty na epistemologii realistycznej i dążący do wiedzy drogą metafizyki, jednak jedną z postaci neotomizmu jest tomizm transcendentalizujący.

Dzieło Kanta ''Krytyka czystego rozumu'' umieszczone zostało w Indeksie ksiąg zakazanych dekretem z 1827 roku. Źródło: Wikipedia